Motyle, podobnie jak i inne owady przechodzą dość skomplikowany cykl życiowy: od jaja poprzez larwę czyli gąsienicę, nieruchomą poczwarkę po owada dorosłego czyli imago. Dziś poświęćmy trochę czasu gąsienicom.

Ich ulubionym zajęciem jest jedzenie. Szybko powiększają swoją masę a rekordzistki nawet 1000-krotnie. W zasadzie nie powinno to dziwić, ponieważ gąsienica jest jedynym stadium w rozwoju motyla, który rośnie. Szybko powiększająca swoje rozmiary gąsienica kilkakrotnie przechodzi linienie. Dzieje się tak ponieważ skóra nie rośnie, lecz twardnieje a po pewnym czasie pęka i uwalnia większą już gąsienicę. Liczba wylinek jest u poszczególnych gatunków różna i dochodzi nawet do 5.

Zwykle dany gatunek związany jest z określoną rośliną żywicielską np. rusałka pokrzywnik żeruje na pokrzywie, poproch cetyniak na sośnie a szczotecznica szarawka na buku. Najczęściej zjadają liście i pędy, ale jest też pewna grupa motyli, których gąsienice bytują w drewnie. Przykładem może być okazała gąsienica trociniarki czerwicy, która z trocin buduje też kokon dla poczwarki. Niektóre np. rusałka pokrzywnik czy przeplatka aurinia żerują stadnie, tworząc wspólny oprzęd.

Szereg z nich posiada ciekawe ubarwienie. Wzór na ich ciele nierzadko układa się w szlaczki, kropki i paski. Gąsienice z rodziny zawisakowatych posiadają charakterystyczny kolec na końcu odwłoka a widłogonka siwica okazałe wici. Niektóre z nich są nagie, inne natomiast pokryte gęstym owłosieniem.

Różna jest też liczba odnóży i zapewne ciekawa logistyka przy przestawianiu tylu nóg. Generalnie gąsienice posiadają 8 par odnóży, choć są wyjątki np. gąsienice z rodziny miernikowcowatych. Nie posiadają one trzech par odnóży, co ma wpływ na sposób przemieszczania się – przesuwają tylną część ciała, wyginając grzbiet na kształt łuku, po czym poprzez wyprost przemieszczają przednią część. Marsz ten przypomina odmierzanie odległości i właśnie stąd pochodzi nazwa. Ciekawym zjawiskiem jest też pleń, czyli masowy „przemarsz” dużego stada larw. Zasadniczo zjawisko to przypisywane jest pewnej muchówce, niektórzy jednak odnoszą je również do zbiorowej wędrówki gąsienic motyli.

Niektóre gatunki mają tendencję do rozwijania się w nadmiernej liczebności. Stają się wtedy poważnym utrapieniem nie tylko dla leśników ale również rolników i sadowników. Mówimy wtedy o gradacji owada. Starsi czytelnicy zapewne pamiętają masowe pojawy brudnicy mniszki w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku. W latach 90-tych  natomiast w naszych lasach miała miejsce gradacja szczotecznicy szarawki. Żer jej jaskrawożółtych, włochatych gąsienic doprowadził do tego, że już na początku sierpnia nasze buczyny były pozbawione liści.

Zainteresowanych gąsienicami zapraszamy do obejrzenia 12-minutowego filmu, pokazującego życie motyla od jajeczka poprzez przechodzącą kilka wylinek gąsienicę, po poczwarkę z której wykluwa się kolorowy motyl niedźwiedziówki gosposi (Arctia caja)