Wracamy do tematu najbardziej pospolitych ptaków naszych lasów. Dziś przedstawiamy tego, który jest najliczniejszy czyli skowronka (Alauda arvensis). Jego liczebność w Polsce szacuje się na 1 mln par. Jest to ciekawa i optymistyczna informacja, gdyż populacja ptaków krajobrazu rolniczego, a do niej zalicza się skowronek, jest niestety w złej kondycji i w stosunku do roku 2000 jej liczebność zmniejszyła się o 22%. Jak widać bohater tegoż artykułu przystosował się do zmian zachodzących w naszym rolnictwie i dobrze czuje się w rozległych monokulturach.
Obok żurawi i czajek jest pierwszym zwiastunem nadchodzącej wiosny. Często przylatuje już w lutym, kiedy na polach leży jeszcze śnieg i tak też było w tym roku.
Z wyglądu jest ptakiem dość niepozornym, co ułatwia mu kamuflaż w krajobrazie pól. Jest mniej więcej wielkości trznadla. Na głowie zaznacza się niewielki czubek natomiast łatwo można go rozpoznać w locie po białych skrajnych sterówkach czyli piórach ogona. Zwykle zauważamy go śpiewającego gdzieś wysoko, kiedy zawisa na swoim „prywatnym niebie”. Warto zaznaczyć, że niewiele spośród krajowych gatunków ptaków posiada zdolność zawisania w powietrzu. By ten manewr się udał, skowronek macha skrzydłami z częstotliwością 10-12 uderzeń na sekundę.

”Śpiew ten składa się zaledwie z kilkunastu tonów jak tjurli, tirdi, tji, a sztuka polega na tym, że skowronek układa je w coraz to nowe sploty i wciąż inaczej zestraja. Trudno o ptaka, który śpiewałby równie wytrwale i pilnie. Od marca do sierpnia słyszymy go o każdej porze dnia”. *)

Pierwszy z zimowiska wraca samiec a po paru dniach dołącza do niego samica. Co ciekawe samiec związany jest najściślej nie z samicą lub pisklętami, ale… miejscem w którym buduje gniazdo. Samo gniazdo nie jest jakąś kunsztowną budowlą, to zaledwie dołek wygrzebany w ziemi, skąpo usłany źdźbłami traw i korzonkami.
Skowronek biega szybko po ziemi, ale pisklęta po opuszczeniu gniazda poruszają się skokami, wkrótce jednak to zanika.


Leśnym kuzynem skowronka polnego jest skowronek borowy czyli lerka (Lullula arborea).
Jest to jakby skrócona wersja skowronka polnego, jednak w barwie bardziej urozmaiconej, w tonacji brudnożółtej z licznymi plamkami i kreskami. Ogon jego jest krótki a charakterystycznym elementem ubarwienia jest biało-czarna plamka na skrzydle.

„Ptaszek świetnie zlewa się z tłem, a choć jest ruchliwy, nie psuje nastroju i delikatnie a zgrabnie biega jak myszka po sypkim piasku. Głos jego jest w każdym tonie słodki, miękki i zgodny z ciszą otoczenia” *) 

Faktycznie jego piosenka jest wyjątkowo przyjemna i melancholijna, co świetnie oddaje jego łacińska nazwa Lullula.
Jest typowym gatunkiem leśnym, związanym z drzewami iglastymi a ściślej z polanami i zrębami wśród drzewostanów iglastych. Obecna tendencja odchodzenia od zrębów i większych otwartych powierzchni leśnych nie sprzyja lerce i jemu podobnym gatunkom, należy się więc spodziewać, że wpłynie niekorzystnie na liczebność ich populacji. Jest to wiadomość tym bardziej niepokojąca, że lerka należy do ptaków dość rzadkich a jej krajowa populacja szacowana jest na 15000-30000 par.

Skowronek polny ma jeszcze jednego kuzyna a jest nim dzierlatka (Galerida cristata) zwana dawniej pośmieciuszką. Wyglądem przypomina naszego skowronka z tym, że czubek na głowie jest zdecydowanie wyraźniej zaznaczony, szczególnie widoczny w chwilach zaniepokojenia. Zamieszkuje tereny związane z zabudową wiejską, szczególnie okolice dużych budynków gospodarczych. Od pewnego czasu często spotkać ją można  na parkingach zlokalizowanych przy drogach szybkiego ruchu. Jej liczebność w kraju jest niestety niewielka i wykazuje tendencją spadkową.

*) Jan Sokołowski „Ptaki ziem polskich”