W kalendarzu jesień, za oknem liście opadają z drzew a co w fenologii? W fenologii też panuje jesień. Zwykle trwa od początku października do połowy listopada, ale przyroda często pisze inny scenariusz. Czas fenologicznej jesieni wyznaczają opadające liście kasztanowca, brzozy i klonu zwyczajnego. Czasami trudno uchwycić moment początkowy, gdyż kasztanowce atakowane od lat przez szrotówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella) tracą liście znacznie wcześniej niż powinny a w suche lata brzozy potrafią przebarwić się już pod koniec lipca. Najmniej kapryśne wydają się być klony. Po klonach przyjdzie czas na buki i dęby, których opadłe liście tworzą gruby dywan, tak lubiany w czasie jesiennych spacerów po lesie.

Mówimy: „Złota polska jesień”, ale wydaje się, że każda ma swój nieco inny kolor. Niektóre faktycznie bywają w odcieniu złotym, inne żółtym, a jeszcze inne czerwonym czy seledynowym. Co zatem sprawia, że barwy jesieni są tak odmienne? Sporo wskazuje na to, że o kolorach jesieni decyduje układ temperatur a w szczególności przymrozków. Warto jeszcze wspomnieć, skąd biorą się te wszystkie kolory. Otóż są one obecne w liściach przez cały rok, lecz przysłonięte są przez dominujący chlorofil, oczywiście barwy zielonej. Wraz z nadejściem jesieni chlorofil zaczyna zanikać, odsłaniając tym samym pozostałe barwniki.

Fenologiczna jesień to pora dojrzałych owoców jarzębiny i berberysu. O tej pierwszej można poczytać we wcześniejszym artykule, zatrzymajmy się na chwilę przy drugim. Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris L.) zwany kwaśnicą to gatunek krzewu występującego naturalnie w naszej przyrodzie. Dawniej spotykany był pospolicie, odkryto jednak, że przyczynia się do rozprzestrzeniania rdzy zbożowej i z tego względu był skutecznie tępiony. Dziś częściej oglądamy go jako roślinę ozdobną w naszych obejściach, niż w lesie, w zadrzewieniach czy na miedzach. Szczególnie atrakcyjnie wygląda zarówno wiosną, obsypany żółtym kwieciem, jak i jesienią z ładnie przebarwionymi liśćmi i długo utrzymującymi się czerwonymi owocami. Owoce berberysu posiadają szereg właściwości leczniczych, lecz spożywanie ich przez dłuższy czas może niekorzystnie wpłynąć na nasz organizm. Amatorów berberysowych owoców zachęcamy zatem do zgłębienia tematu.

Dni stają się coraz krótsze, 23 września ma miejsce równonoc jesienna, po niej noc będzie dominować nad dniem a my zagłębimy się w coraz dłuższe jesienne wieczory. Czy po wyjątkowo ciepłym i słonecznym lecie przyjdą chłody, ponure i deszczowe dni? Czy może jednak tegoroczna jesień będzie pogodna i słoneczna?