Na pierwszy rzut oka olsy i łęgi to te niedostępne bagna, uroczyska i moczary, które są jedynie siedliskiem kleszczy lub wylęgarnią komarów i meszek. Nie wybierzemy się tam na spacer czy na grzyby. Z przyrodniczego punktu widzenia jest jednak zupełnie inaczej – to bardzo żyzne i bogate zbiorowiska roślinne, siedlisko wielu gatunków roślin i miejsce bytowania szeregu gatunków zwierząt. W okresie wegetacji niekiedy przypominają tropikalną dżunglę. Zajmują najbardziej wilgotne a nawet zabagnione miejsca. Działają niczym gąbka, zatrzymując nadmiar wody opadowej oraz spowalniając negatywne skutki ulew i powodzi. Są doskonałymi filtrami oczyszczającymi wodę z zanieczyszczeń chemicznych i mechanicznych.

Miejsca o największym uwilgotnieniu czy wręcz zabagnieniu, obniżenia terenu i bezodpływowe niecki a także brzegi jezior zajmuje ols. Poziom wody gruntowej jest tam bardzo wysoki a często dochodzi do okresowego podtapiania czy zalewania. W takich warunkach roślinność wytworzyła specyficzną kępkową strukturę – na wysokich kępach korzeniowych rośnie olsza i gatunki jej towarzyszące a teren pomiędzy kępkami często wypełniony jest wodą. Strukturę tę najlepiej widać w okresach suszy, gdy poziom wody opada, odsłaniając dość nietypowy widok. O olsach mówi się, że to las na kępach. Drzewostan tworzy tu głównie olsza czarna, rzadko towarzyszy jej brzoza omszona, jasion bądź świerk. Bogaty podszyt tworzy szereg gatunków a wśród nich: psianka słodkogórz, knieć błotna zwana też kaczeńcem, kosaciec żółty, różne gatunki paproci, pokrzywa, KALINA KORALOWA, kruszyna i leszczyna. Szczególnym gatunkiem podszytu jest dobrze nam znana porzeczka czarna, hodowana w ogródkach dla smacznych i niezwykle zdrowych owoców.

Nieco mniej zabagnione tereny o wyraźnie niższym i ruchomym poziomie wód gruntowych zajmuje ols jesionowy. Tu dominuje już woda przepływowa a grunt jest rzadziej zalewany. Jak sugeruje nazwa drzewostan powinien tworzyć JESION, lecz kondycja tego gatunku jest słaba, stąd jego miejsce zwykle zajmuje olsza czarna w towarzystwie brzozy omszonej i świerka. W bogatej warstwie podszytu spotkamy szeroką gamę gatunków podobnych jak w olsie a wśród nich: śledziennicę skrętolistną, kozłek lekarski oraz kojarzony z bursztynowym trunkiem chmiel zwyczajny. Nie wytwarza się tutaj typowa dla olsu kępkowa struktura, nie występują też mchy. Olsy jesionowe spotkamy najczęściej w dolinach mniejszych i większych rzek.

Podobne lecz nieco suchsze miejsca zajmuje trzeci w tym gronie -  las łęgowy. Drzewostan tworzy tutaj DĄB SZYPUŁKOWY z domieszką jesionu, LIPY, KLONÓW oraz olszy i brzozy a więc gatunki najżyźniejszych siedlisk. W gąszczu runa spotkamy ziarnopłon wiosenny, miodunkę ćmę, niecierpka pospolitego i wiele innych gatunków.

Tak niedostępne tereny to doskonałe miejsce bytowania zwierząt które stronią od człowieka. Rozległe olsy i łęgi są ulubionym siedliskiem naszej największej i rzadkiej sowy – puchacza. Obok niego swoje gniazda buduje żuraw. Miękkie drewno olchowe chętnie wykorzystywane jest przez dzięcioły, szczególnie zielonego. Ich dziuple wykorzystywane są później przez szereg innych gatunków. Podmokłe tereny to siedlisko łosi, BOBRÓW, wydr, piżmaków oraz licznych płazów i gadów.

W Nadleśnictwie Strzebielino na 17 220 ha lasów olsy i łęgi zajmują zaledwie 154 ha czyli niespełna 1%. Te liczby obrazują, jak rzadkie i cenne są to siedliska.

Zainteresowanych życiem olsów i łęgów zachęcamy do obejrzenia filmu „Lasy bagienne”