Zięba (Fringilla coelebs) jest ostatnim opisywanym przez nas w cyklu „Skrzydlaci mieszkańcy lasu” gatunkiem. Jest najbardziej pospolitym ptakiem naszych lasów a drugim po skowronku ptakiem Polski. Jej liczebność w naszym kraju szacuje się na 8 mln par.

Zięba to niewielki ptak z rzędu wróblowych z rodziny łuszczakowatych. Wielkością zbliżona jest do wróbla. Samica i samiec różnią się dość mocno wyglądem. W ubarwieniu samca uwagę zwraca popielatoniebieska czapeczka, szarobrązowy płaszcz, ceglaste twarz, pierś i brzuch a także dwa białe paski na skrzydłach. Samica jest zdecydowanie bardziej szara z wyraźnymi dwoma białymi paskami na skrzydłach. U obu płci cechą diagnostyczną jest oliwkowy kuper.


Łatwą cechą umożliwiającą bezbłędne rozpoznanie zięby jest jej głos – charakterystyczny, donośny a jednocześnie bardzo często słyszany. Według ludowej interpretacji brzmi w dwojaki sposób: „my-ślisz-żem-cię-na-śliw-kach niewidział?!” lub „cze-kaj-czek-kaj-cośzrobiła-awidzisz?!” Ten zapis bardzo trafnie oddaje śpiew zięby. Posłuchajmy nagrania:



Zięba zamieszkuje różne środowiska, ale zawsze związana jest z drzewami. Spotkać ją można zarówno w rozległych lasach jak i małych śródpolnych zadrzewieniach, w parkach, ogrodach, na cmentarzach i w alejach drzew. W sprzyjających warunkach osiąga bardzo duże zagęszczenie – nawet dwie pary na każdym hektarze. Oznacza to, że co 50 m znajduje się gniazdo zięby. Dla porównania terytorium lęgowe pary kosów to 1 ha, puszczyka i dzięcioła czarnego – 200 ha a bielika, największego ptaka Polski, to ok. 10 000 ha.

Zięba jest zasadniczo gatunkiem przelotnym. Zwykle opuszcza nasz kraj w październiku a wraca w marcu. Zimę spędza na południu i zachodzie Europy. W dobie ocieplenia klimatu powszechnym już stało się zimowanie pewnej części populacji na terenie Polski.


Zimę w naszym kraju coraz częściej spędza też jer (Fringilla montifringilla), kuzyn naszej zięby. To pięknie ubarwiony ptak - szyja i pierś są pomarańczowe, zaś brzuch jest biały. W okresie zimowym głowa i plecy samca są ciemnopopielate, zaś wiosną przyjmują elegancką czarną barwę. Kuper w każdej szacie jest biały. Jest to gatunek północny, gniazduje w Skandynawii i na Syberii, u nas pojawiał się jedynie na przelotach a obecnie dość powszechnie również w okresie zimowym.