Ostatnią w cyklu rocznym fenologiczną porą roku jest zima. Zwykle trwa od końca listopada do końca lutego. Wyróżnia się trzy podokresy: przedzimek w okresie gdy ziemia nie jest trwale zamarznięta, pełnię zimy gdy grunt trwale jest zamarznięty oraz spozimek gdy zanika okrywa śnieżna i nabrzmiewają pąki wierzb. To czas krótkich dni, niskich temperatur i silnych wiatrów.

Zima to czas spoczynku roślin. Różnie to wygląda u poszczególnych gatunków. Drzewa i krzewy zrzucają liście na zimę ograniczając jednocześnie metabolizm do niezbędnego minimum. Rośliny dwuletnie i byliny tracą pod koniec wegetacji pędy nadziemne, a pozostałe w ziemi spichrzowe organy, jak bulwy, cebule czy kłącza przechodzą w stan spoczynku. Rośliny jednoroczne wydają pod koniec okresu wegetacyjnego nasiona i obumierają.

Inaczej wygląda to w świecie zwierząt. Wśród ssaków tylko nieliczne zapadają w sen zimowy. Do tego wąskiego grona należy borsuk. Pozostałe wytworzyły mechanizmy przystosowawcze, pomagające przetrwać im ten trudny czas. Przede wszystkim w okresie jesiennym intensywnie żerują, gromadząc duże zapasy tłuszczu. Będzie on niezbędny do uzupełnienia braków pokarmowych. Innym sposobem zabezpieczenia przed chłodami i utratą ciepła jest wymiana futra na zimowe, podbite grubym podszerstkiem.

Inną strategię przyjęły ptaki. Większość z nich na okres zimowy odlatuje do ciepłych krajów. Warto wiedzieć, że w świecie ptaków wędrówka jest raczej regułą niż wyjątkiem. Cześć z nich przyjmuje jednak, że wędrówka to zbyt duży wydatek energetyczny i podejmuje ryzyko przetrwania zimy w naszych rejonach. Oczywiście w okresie jesiennym gromadzą zapasy tłuszczu, ale są to ilości stosunkowo  niewielkie a codzienne wynajdywanie pokarmu jest koniecznością. Szereg ptaków owadożernych zmienia zimową dietę na pokarm roślinny, zbierając nasionka z zeschłych roślin. Inne próbują odnaleźć larwy i jajeczka owadów, ukryte w spękaniach kory bądź przyklejone do roślin.

Zwierzęta zmiennocieplne jak płazy czy gady gromadzą się w kryjówkach i zapadają w stan hibernacji. Podobnie dzieje się w świecie owadów, choć tu cykl rozwojowy zaplanowany jest tak, że zimę spędzają nierzadko w formie poczwarki lub jajeczka.

I tak oto poprzez wiosnę, lato, jesień, zimę i ich różne odmiany fenologiczne pory roku zatoczyły koło. Każda pokazała swoje charakterystyczne cechy i jednocześnie czymś zaskoczyła. I taka jest właśnie przyroda – od lat rządzi się swoimi powtarzalnymi prawami w których nierzadko zdarzają się odstępstwa i wyjątki.